Op dit moment ben ik in Leiden voor een zomerschool. De eerste spreker was Robbert Dijkgraaf, de enige snaartheoreticus die geregeld mag aanschuiven aan tafel bij Matthijs van Nieuwkerk in De wereld draait door. Aan de hand van citaten van bekende wetenschappers gaf Dijkgraaf een overzicht van de aard van wiskunde en natuurwetenschappen. (Een heel interessant onderwerp voor een stukje over wetenschapsfilosofie, maar dat zal voor een andere keer zijn!) Hij ging ook kort in op de rol van wetenschappen in de maatschappij. Tot slot gaf hij ons tien tips voor een succesvolle carrière in de wetenschappen. Dit laatste is niet alleen interessant voor mensen die al wetenschapper zijn, maar kan ook nuttig zijn voor jongeren die een studie in de wetenschappen overwegen.
Stel dat je aan een hogere studie begint en goede resultaten behaalt, maar toch twijfelt of deze studierichting wel helemaal je ding is. Dan is het niet evident om van studie te veranderen: je moet dan immers terug van nul beginnen zonder garantie dat het beter (of zelfs maar even goed) zal gaan. Veranderen van richting wordt gaandeweg – tijdens of na een doctoraat – steeds moeilijker: de universiteit is gericht op een doorgedreven specialisatie, iets dat je niet kunt bereiken als je door de diverse disciplines fladdert. In aanvragen voor budgetten moet je een lijst opgeven van je eerdere onderzoekspublicaties, met als doel aan te tonen dat je kennis van zaken hebt. Ook dit moedigt switchen van onderwerp af.
Robbert Dijkgraaf houdt niet van een sterke opdeling van de wetenschappen in kleine subdomeinen. Hij ziet de wetenschap liever als een organisch geheel. Zijn eerste tip gaat dan ook radicaal in tegen het lineaire carrièremodel: durf veranderen van spoor, zegt hij. Het kan lijken alsof je vastzit aan een keuze, maar vaak is er wél ruimte om van vakgebied te veranderen, of om binnen je vakgebied een nieuwe onderzoekslijn te ontplooien. Een volgende tip is hier nauw mee verwant: ga op zoek naar je eigen niche. Misschien doe je heel goed werk in het onderzoek waar je nu mee bezig bent, maar durf ook exploreren. Het is best mogelijk dat er een onderzoeksvraag is die nog beter bij je past en waarmee je werkelijk kunt excelleren. Hier kom je echter nooit achter als je steeds maar hetzelfde blijft doen. Zijn belangrijkste tip is: geniet van je vak als wetenschapper. Als dat niet het geval is, heb je je plek nog niet gevonden.
Na de presentatie vroeg Dion Coumans aan Robbert Dijkgraaf of hij dit advies ook zelf had opgevolgd. Jawel, zo bleek: Dijkgraaf stopte met zijn opleiding fysica om naar de kunstacademie te gaan. Na twee jaar schilderen koos hij toch weer voor de fysica. Zelf ziet hij die zijsprong niet als een omweg in zijn carrière, in tegendeel: op de academie produceerde hij wekelijks een hele stapel eigen werk – schetsen, studies, … – en hij besloot deze productieve houding mee te nemen toen hij zijn opleiding in de fysica hervatte. En daar werd hij zeker succesvol in: hij is professor in de wiskundige fysica (met name snaartheorie), president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en zijn werk werd bekroond met diverse prijzen.
Het is leuk om dit soort tegendraads advies te horen een gevestigde naam. Braafjes doen wat er van je verwacht wordt, of enkel doen wat voor de hand ligt, is geen garantie op succes. In tegendeel, juist door eens iets geks te proberen, kun je nieuwe, interessante collega’s ontmoeten, of originele verbanden ontdekken. Zelf sprong ik van fysica naar wetenschapsfilosofie. Om te zeggen dat deze switch ook een succesverhaal is, daarvoor is het nog te vroeg. (Ik ben twintig jaar jonger dan Dijkgraaf, dus laat ons dit over twintig jaar nog eens bespreken.) Tot nu toe ben ik wel erg blij dat ik de stap heb durven zetten. Ik heb veel plezier in mijn onderzoek: het is heerlijk om nog zo veel nieuwe dingen te ontdekken, dus met tip nummer tien zit het wel goed.
Wil je weten welke tips Robbert Dijkgraaf nog meer in petto had? Lees dan zijn column “Tien regels voor succes” uit NRC Handelsblad van 30 mei 2009. De mooie illustraties en citaten zul je er dan wel zelf bij moeten verzinnen… Ook zijn boek ‘Blikwisselingen’ (een verzameling columns) is een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in wetenschappen, ook voor wie niet zelf in het vak zit.
Gelijkaardige berichten:
Pingback: Wiskundevrouwen in de achttiende eeuw » Sylvia's blog
Pingback: Lijstjes van leuke zoekopdrachten (1/2) » Sylvia's blog
Pingback: Wiskunde van planeet Aarde (Zomerschool in Triëste) » Sylvia's blog