Witte raven bij de kapper

Sylvia Wenmackers 08/06/2011 4 Reacties

De zomerschool in Leiden waar ik deze week aan deelneem, is de vierde European Women in Mathematics zomerschool. Het is een week vol lezingen over wiskunde, waarbij een grote meerderheid van de sprekers en deelnemers vrouwen zijn. En ja, dit is binnen de wiskunde eerder ongewoon. Noem maar eens een bekende wiskundige (of fysicus, informaticus of ingenieur): de kans is groot dat je vooral mannelijke voorbeelden kent.

Beroemde wiskunde-vrouwen, ze bestaan natuurlijk wel. Op de affiche voor de zomerschool prijkt zo’n witte raaf, wiskundige Ada Lovelace, zoals ze werd geschilderd in 1838. Zij schreef het eerste computerprogramma: ze werkte samen met Babbage die in die tijd een analytische machine ontwikkelde, de voorloper van de moderne computer. De computertaal ADA is ook naar haar vernoemd. Leuk detail: Ada was de dochter van Lord Byron, die echter kort na Ada’s geboorte van haar moeder scheidde. Haar moeder zorgde ervoor dat Ada’s privéleraren haar vooral onderwezen in wiskunde en natuurwetenschappen, in de hoop zo te voorkomen dat Ada, net als haar vader, dichter werd.

Terug naar het heden. De lezingen op de zomerschool gaan over diverse thema’s: logica, geometrie en geschiedenis van de wiskunde. Er zijn ook sessies waarin we als deelnemers zelf aan de slag moeten. Omdat het bij de geschiedenissessie over de ontwikkeling van de calculus gaat (zeventiende eeuw), heb ik voor die sessie gekozen. Samen met een collega lezen we twee teksten van Newton. Terwijl bij Leibniz het concept ‘infinitesimaal‘ centraal staat, schrijft Newton vooral in termen van ‘fluxionen’: afgeleiden van veranderlijke grootheden naar de tijd. Het is nog best lastig om de originele teksten te lezen! (We lezen weliswaar de Engelse, niet de Latijnse versie.) Hoewel afgeleiden tegenwoordig worden genoteerd als  , wordt er in de fysica ook nog vaak gebruik gemaakt van Newtons punt-notatie, dus . Om het Newton nu ook eens zelf te zien doen (bij wijze van spreken dan), is heel interessant voor een natuurkundige.

Maar misschien wil je liever weten waarover er gepraat wordt tijdens de koffiepauze op een congres met hoofdzakelijk wiskunde-vrouwen? Over naar de kapper gaan! Dit bezorgt  wiskundigen blijkbaar -euhm- kopzorgen. Als de kapper vraagt “Wat doe je voor werk?”, dan volgt op het antwoord dat je wiskundige bent doorgaans een ongemakkelijk stilte. Creatieve oplossingen hiervoor zijn: doen alsof je de vraag niet verstaan hebt (door op een andere, niet gestelde, vraag te antwoorden), liegen, of een kapper zoeken die de taal niet goed spreekt.

Mijn kapper praat niet veel (een zegen!), dus hoe hij zou reageren op het beroep ‘filosofe’ weet ik niet. Als fysicus heb ik alleszins nooit bijzondere problemen ondervonden bij de kapper. Bij dat beroep stelt het probleem zich eerder als je naar de tandarts of een andere dokter moet: die mensen hebben fysica gehad aan het begin van hun opleiding en blijkbaar hebben de meesten daarvan onthouden dat dit een vreselijk moeilijk en/of doodsaai vak is. Fysica wordt ook ‘natuurkunde’ genoemd, wat weer voor nieuwe problemen kan zorgen: als mensen daar iets te enthousiast op reageren, sta je voor je weet bij hun vijver naar de vissen te kijken, want “daar ken je natuurlijk alles van”. Probeer hen dan maar eens beleefd op andere gedachten te brengen…

Nog even iets helemaal anders. De faciliteiten die we hier hebben in het Lorentzcentrum in Leiden zijn indrukwekkend. Aan alles is gedacht: voor de duur van het congres hebben we een kantoor (per twee), we krijgen een mok waarmee we steeds koude of warme dranken kunnen nemen en natuurlijk is er draadloos internet. Er zijn ook ontspannende activiteiten gepland. Zo gingen we gisteravond varen naar de Kagerplassen: mooi uitzicht met heel wat windmolens en veel huizen en huisjes aan de waterkant met elk een scheepje voor de deur. De leuke gesprekken (met een Finse, Noorse, Zweedse, Turkse en Nederlandse collega) en het lekkere eten erbij (koud, warm en dessertenbuffet) maakten de avond helemaal geslaagd. Op een bepaald moment voeren we boven een autosnelweg (aquaduct over de A4). Enkel in Nederland, denk ik dan.

Gelijkaardige berichten:

• Wiskundevrouwen in de achttiende eeuw
• Vrouwen tellen mee
• Wiskunde van planeet Aarde (Zomerschool in Triëste)