Het Engelse woord voor wetenschap, “science“, gaat terug op het Latijn voor kennis: “scientia“. Het is dus vermoedelijk even oud als het Engels zelf. Het Engelse woord voor wetenschapper, “scientist“, is juist verrassend jong. Doe gerust een gok en spiek dan na de vouw.
Gezien mijn stukje van gisteren zou je kunnen denken dat “scientist” en “physicist” in het Engels geïntroduceerd zijn in het begin van de zeventiende eeuw, bij de wetenschappelijke revolutie. Maar deze woorden zijn nog jonger: ze werden bedacht door William Whewell in 1833. Whewell bedacht trouwens ook het Engelse woord voor natuurkundige, “physicist“. Voor meer wetenschappelijke woordsmederij van Whewell: zie deze pagina.
Newton – één van de beroemste wetenschappers en natuurkundigen aller tijden – werd in zijn eigen tijd dus helemaal geen “scientist” of “physicist” genoemd. Hij was een “natural philosopher” (natuurfilosoof) en eventueel een “man of science” (man van de wetenschap). Overigens was Newton ook een alchemist, maar dat is weer een heel ander verhaal.
Later, als ik groot ben, wil ik ook wel een “natural philosopher” worden. Klinkt toch mooi, niet?
Aanvulling (21 februari 2014):
Volgens de Oxford English Dictionary (link; vereist toegang via universiteitsbibliotheek) werd het woord “scientist” voor het eerst gepubliceerd in 1834 (door een anonieme auteur), terwijl de eerste gepubliceerde tekst van Whewell met dit woord erin uit 1840 stamt (via). (Het is natuurlijk mogelijk dat Whewell het woord eerder gebruikt heeft in persoonlijke boekmanuscripten of brieven, maar daar heb ik geen precieze bron voor.)
Aanvulling (12 maart 2014):
Michael Faraday vond “physicist” een raar woord, vanwege de drie i’s erin (via). Dit liet hij weten in een brief aan Whewell (bron).
Dit blogbericht bevestigt het eerdere verhaal dat Whewell het woord “scientist” bedacht (zonder het noodzakelijk meteen te publiceren). Deze bron vermeldt 1835 als jaartal, maar zoals in de commentare bij een ander blogbericht besproken wordt, was dit wellicht 1833.
Gelijkaardige berichten:
Pingback: Fysikaatje en Logikaatje » Sylvia's blog