Vandaag plaats ik de oplossing van het meest recente fotoraadsel. Maar eerst herhaal ik de dubbele opgave.
Deel 1
Dit zijn geen balletschoentjes. Wat is het wel?
Dit zijn geen balletschoentjes. Rara, wat is het dan wel?
Deel 2
En dit zijn geen tientallen oogjes. Wat is het wel?
Dit zijn geen tientallen oogjes. Rara, wat is het dan wel?
Er kwamen acht gokken binnen: drie via SciLogs en vijf via mijn eigen blog.
- Voor de eerste foto werd er gegokt op iets plantaardigs (Lilith), zaadjes of zaaddoosje van een paardenbloem (Tim en G. Nauwelaerts) en meeldraden (Gerda van Etten).
- Voor de tweede foto werd er gegokt op een aardbei (Tim), een zaadje met dauw erop (G. Nauwelaerts), een ouderwetse knoop (Liese) en een stampertje (Gerda van Etten).
(Het antwoord lees je na de vouw!)
In de tip gaf ik al mee dat de twee foto’s iets met elkaar te maken hebben. Drie mensen vonden de connectie en zagen dat er op beide foto’s onderdelen van een paardenbloem staan: Paul van Grinsven (die trouwens heel snel was met het juiste antwoord), Deirdre en Roeland Croket. Proficiat!
Dit is de foto waar de eerste opgave uit werd geknipt:
Twee zaadjes van een paardenbloem op een jeansbroek: onderaan de vruchtjes en bovenaan de pluisjes.
Wat de achtergrond in de eerste foto betreft, daar maakte er ook één iemand een opmerking over. G. Nauwelaerts gebruikte “de geweven blauwe wollige achtergrond” om een inschatting te maken van hoe klein de zaadjes op de voorgrond waren. Op de volledige foto zal je wellicht de kleur en het weefpatroon van jeans herkennen. Het verbaasde me wel hoe ‘wollig’ de stof er in de close-up uitziet, maar het is dan ook een oud exemplaar.
En dit is een wijder beeld van de tweede opgave:
Het kussenvormige bloemhoofdje van een uitgebloeide paardenbloem nadat de zaadjes wegblazen zijn.
Het was mijn zoontje die me op het idee bracht voor dit fotoraadsel. Hij is dol op het plukken en uitblazen van rijpe paardenbloemen. De eerste bloeitijd van mei is nu voorbij, maar er komt dit jaar nog een bloeitijd aan (in augustus). Hoera!
Voor kinderen is alles nieuw, dus komt het regelmatig voor dat zij stilstaan bij iets dat wij, volwassenen, in de loop der jaren gewoon zijn gaan vinden. Dat stilstaan mag je letterlijk nemen: gaan wandelen met een peuter is vooral vaak halt houden – om een takje op te rapen of in een plasje regen te trappelen. Paardenbloemen staan overal naast de weg of in de wei en wij beschouwen ze als onkruid. Die benaming alleen al moedigt niet echt aan om er aandachtig naar te kijken. Nochtans is er ook in “het gewone” nog zo veel bijzonders te ontdekken!
Het zaadje van een paardenbloem bestaat uit een vruchtje met daarboven een pluisje. Toen ik zo’n vruchtje van dichtbij bekeek, zag ik dat dit een specifieke structuur heeft: bovenaan heeft het vruchtje uitstulpingen. Die zijn zichtbaar in het fotoraadsel en staan ook zeer duidelijk op deze foto. Vermoedelijk blijft het vruchtje hierdoor gemakkelijk haken. Of is het nuttig om water uit de lucht te vangen, dat dan via de inkepingen naar de onderkant van het vruchtje wordt geleid? Ik weet het niet. Ik hoopte wetenschappelijke literatuur te vinden over de evolutie van de vorm van deze of verwante vruchtjes, maar dat is me helaas niet gelukt. (Als iemand hier relevante referenties voor kent: laat het me weten!)
Mijn zoontje houdt van paardenbloemen plukken en pluisjes wegblazen.
Als de paardenbloem bloeit, zitten de zaadjes al klaar op het bloemhoodje onder de gele bloemblaadjes: de zaadjes zijn dan nog klein en het vruchtje is nog niet rijp, maar er zit wel al een pluisje aan. Dit kun je zien op deze foto van een dwarsdoorsnede en op sommige details in oude flora-tekeningen (zie ook onderaan deze pagina).
De hele levenscyclus van de paardenbloem wordt goed uitgelegd in dit filmpje van school-TV. Ja, het gaat over de bloemetjes en de bijtjes, een verhaal dat je natuurlijk al lang kent. Toch vind ik dit fragment (minder dan drie minuten) echt de moeite waard! Door het gebruik van timelapse- en macro-opnames krijg je een nieuwe kijk op deze zeer algemeen verspreide bloem. (Helaas was het niet mogelijk het filmfragment rechtstreeks in dit blogbericht op te nemen. En waarschijnlijk moet je eerst het gebruik van cookies aanvaarden voor je het filmpje kunt bekijken.)
Als de paardenbloem uitgebloeid is, verwelken en verdwijnen de aanvankelijk gele bloemblaadjes. Tijdens het rijpen drogen de zaadjes en klappen ze naar buiten. Ze zijn dan zeer licht en aan de bovenkant hebben ze een parachute-vormige pappus. Hierdoor kan het vruchtje (het deel aan de onderkant van het zaadje) met de wind meegevoerd worden. Deze verspreidingswijze, waarbij zaadjes met de wind worden meegedragen, heet anemochorie.
Bij dezen is het woord van de dag dan ook: anemochorie.
Ook de vruchtjes van de esdoorn (op speelplaatsen beter bekend als “vliegertjes”) zijn erg geschikt om met de wind te worden meegedragen.
“Vliegertjes”: kindertaal voor de vruchtjes van een esdoorn.
De pluizenbollen van de rijpe paardenbloemen zijn populair bij kinderen en werken ook voor volwassenen inspirerend. Daarmee verwijs ik niet enkel naar dit fotoraadsel! Wel naar de Oostenrijkse kunstenares Regine Ramseier. Zij maakte in 2011 rond het thema “Wunderkammer” de installatie “Windstille“: een heel plafond vol ondersteboven opgehangen pluizenbollen. Er kwam wat fixatief aan te pas om de pluisjes op hun plaats te houden. Toch is het een wonderlijk beeld: tweeduizend niet-uitgeblazen bollen die uit de wei binnenskamers zijn gehaald.
“Windstille“: de Wunderkammer van Regine Ramseier.
Als bonus nog een link naar een blogbericht met mooie foto’s van pluizenbollen.
Gelijkaardige berichten:
Leuke extra’s die je hieraan hebt toegevoegd, zeg! Ik zag in een bureel eens een foto van een paardenbloem met de tekst erbij: het verschil tussen een bloem en onkruid is een oordeel.
Ha, daar ben ik helemaal mee eens! Het is dat of toegeven dat onze hele tuin vol onkruid staat. ;-)
Pingback: Ode aan de pisbloem » Sylvia's blog