Eerder deze week nam ik in Brussel deel aan een debat met studenten over wetenschapsbeleid. Het debat maakte deel uit van een nieuw universiteitsbreed keuzevak aan de VUB dat “Redelijk eigenzinnig” heet en waarvan de eerste module over “duurzame wetenschap” gaat.
Aan de vijf deelnemende professoren werd vooraf een stelling gevraagd. Ik koos de volgende stelling (geïnspireerd op mijn column “Opgebrande wetenschap“):
[important]Loting is efficiënter en eerlijker om wetenschappelijke fondsen te verdelen.
Wetenschappers zijn steeds in competitie met elkaar voor beperkte fondsen. Niet alleen de wetenschappers die een aanvraag indienen verliezen zo veel tijd, ook de wetenschappers die de aanvragen moeten beoordelen. Het zou efficiënter zijn om -na controle van enkele minimale criteria- gewoon te loten. Bovendien is dit systeem minder vatbaar voor vriendjespolitiek. Het is dus ook eerlijker.[/important]
De meerderheid van de studenten aan mijn discussietafel waren niet gewonnen voor dit idee, wat een heel geanimeerd gesprek opleverde. :-) Tijdens de discussie bleek wel dat heel wat initiële bezwaren ook opgaan voor het huidige systeem.
Achteraf was er nog een plenaire bespreking met een moderator, de vijf debaters en de studenten. Hierbij werden de thema’s van de stellingen met elkaar in verband gebracht en werden er nog nieuwe invalshoeken aangereikt door de studenten. Er staat nu een verslag van de debatavond op de blogpagina van het vak (geschreven door ).
Na afloop werd ik geïnterviewd door twee studenten uit de opleiding journalistiek. Hun stuk komt op de website van Erasmix te staan. Daar zal ik dan ook nog een link naar plaatsen.
~
Aanvulling 11 november 2015:
Het “interview” is hier te vinden. Ik zet het woord interview tussen aanhalingtekens omdat het om parafrases gaat (de studenten hadden geen recorder mee) en deels gebaseerd is op elementen uit de discussie.
Context
Ik heb de tekst niet vooraf ingezien, anders zou ik zeker gevraagd hebben om wat context toe te voegen. Bijvoorbeeld:
- Er was me gevraagd een stelling aan te reiken ter discussie. Dat is iets anders dan een standpunt waar ik zelf 100% achtersta. Ik zie het eerder als een denkoefening voorafgaand aan een eventueel standpunt.
- De link met loting in politieke verkiezingen werd gesuggereerd door de moderator tijdens het debat: een verband dat ik zelf liever niet zou leggen in deze context.
- En bij de vraag over het verhogen van de kansen door meerdere voorstellen in te dienen, heb ik tijdens de discussie toegelicht dat ik in eerste instantie aan persoonsgebonden projectmiddelen dacht, waarbij er sowieso maar één voorstel per jaar kan worden ingediend. Bovendien krijgt een postdoc in het huidige systeem slechts twee keer de kans zo’n mandaat aan te vragen bij het FWO. (Daarnaast kunnen er in het huidige systeem projecten worden aangevraagd.)
Vriendjespolitiek?
In de huidige FWO-commissies beslissen Vlaamse wetenschappers weliswaar niet over voorstellen van de eigen onderzoeksgroep, maar wel over hun directe collega’s of concurrenten aan andere Vlaamse universiteiten, dus belangenconflicten zijn eerder regel dan uitzondering. Het zit ingebakken in het systeem.
In de reactie onderaan het stuk trekt een doctoraatsstudent in twijfel dat er vriendjespolitiek zou zijn. Ook tijdens het debat werd dit door een mede-panellid betwist. Ik hoop dat ze gelijk hebben, maar het punt is dat we ons daar niet van kunnen vergewissen.
Tijdens het debat heb ik dit als volgt toegelicht: de vraag is niet alleen of er daadwerkelijk vriendjespolitiek in het spel is, maar vooral of dat te controleren zou zijn door buitenstaanders. Het huidige systeem is volgens mij niet transparant genoeg: de commissies komen samen achter gesloten deuren en anderen hebben er het raden naar hoe beslissingen tot stand gekomen zijn. Een loting kan publiekelijk gebeuren, zodat voor iedereen duidelijk is hoe het resultaat tot stand gekomen is.
~
Het idee van loting beschreef ik voor het eerst in januari 2013, in deze klaagzang van een postdoc en wel als volgt:
[important]Soms vraag ik me af of een numerus clausus voor onderzoekers niet efficiënter én humaner zou zijn: “Proficiat met je doctoraat. Hier, trek maar een lootje, dan kijken we of jij in aanmerking komt om ooit professor te worden…”[/important]
Gelijkaardige berichten:
Pingback: Elkaar eerlijk houden » Sylvia's blog