Het was niet zo gepland, maar door een aanhoudend probleem met de permalinks (die telkens na enkele dagen niet meer werken), heb ik het thema van mijn blog deze ochtend veranderd. Bij deze gelegenheid heb ik de oude foto bovenaan in ere hersteld. Zo ruikt het hier wel naar nieuw, maar is er tegelijk plaats voor een snuifje nostalgie. :-)
Overigens denk ik al meer dan een jaar sporadisch na over een integratie van de statische webpagina’s (rechtstreeks onder de domeinnaam) met de blogpagina’s (onder /blog). Het is dus mogelijk dat er nog veranderingen aankomen, maar wellicht loopt het zo’n vaart niet. ;-)
PS: Als er iets niet meer werkt, laat het me gerust even weten.
Van mijn column over de windmolenillusie (verschenen in het aprilnummer van Eos) met animaties door Pieter Torrez maakte ik een video van exact één minuut.
Korte omschrijving (voor wie de column nog niet las):
Een nieuwe illusie ontdekken stond op mijn bucket list, omdat ik graag illusies gebruik in mijn inleidende colleges (bijvoorbeeld over Descartes). Mijn illusie kan je zelf ervaren als je voorbij een windmolenpark rijdt: soms lijkt één molen in tegenwijzerzin te draaien, terwijl de andere in wijzerzin draaien (of vice versa). De illusie treedt op wanneer je enkel de contouren van de windmolens kan zien, bijvoorbeeld op een mistige dag of ’s avonds (afgetekend tegen oplichtende wolken in de achtergrond). De situatie doet denken aan de bekende illusie van de draaiende danseres. Tenzij je je in het oog van een storm bevindt, is het onwaarschijnlijk dat de molens écht in tegengestelde richting draaien. Een veel plausibelere verklaring is dat je tegen de voorkant van de meeste turbines aankijkt en tegen de achterkant van de tegendraadse (of vice versa). Ik vroeg aan wetenschappelijk illustrator Pieter Torrez (Scigrades.be) om een 3D-animatie te maken van de situatie, om de illusie te recreëren en om de voorgestelde verklaring te toetsen. Met succes! De resulterende animatie heet ‘Millusion‘.
Ik meldde het “Millusion” filmpje aan bij de Best Illusion of the Year wedstrijd. Dit is een jaarlijkse verkiezing van de beste nieuwe illusie, waaraan onderzoekers van over de hele wereld deelnemen. Hoewel illusies in meerdere vakgebieden relevant zijn, doen vooral psychologen en neurowetenschappers er onderzoek naar. Als filosoof ben ik dus een vreemde eend in de bijt, maar toch heeft mijn inzending de preselectie gehaald! Een vakjury heeft 10 inzendingen geselecteerd, waaronder mijn Millusion en nog twee andere uit België (beide ook vanuit de KU Leuven). De lijst staat aangekondigd op de blog van Scientific American.
Pas op woensdag 29 juni (omgerekend naar onze tijdzone) 22:0023:00 zullen alle inzendingen te zien zijn op de website van Illusion of the Year . Dan begint namelijk een stemming via internet die zal duren tot donderdag 30 juni 22:0023:00 . Op die manier worden er drie winnaars gekozen, maar ik vind het vooral erg leuk dat op die manier heel veel mensen bovenstaand filmpje zullen kunnen bekijken. :-D
Vorig jaar deed ik zelf niet mee aan de wedstrijd, maar ik vond het toch erg leuk om nieuwe illusies te leren kennen. Zeker een aanrader dus! (Voor wie op deze pagina terechtkomt na 30 juni 2016: geen nood, de illusies blijven ook na afloop van de wedstrijd te bekijken op de website.)
PS: Vorige maand heb ik op Twitter ook nog deze accidentele illusie gedeeld. (Tekening door Danny.)
Just found the evil twin of the rabbit – duck illusion on our coffee table: behold, the whale – dog embryo illusion. pic.twitter.com/spDOPrcF5Y
Morgenavond (maandag 21 maart om 19u30) geef ik een lezing over waarschijnlijkheid in de Pieter De Somer-aula van de KU Leuven. Dit is een “Les voor de 21ste eeuw”, de laatste van dit academiejaar. Het is een grote aula, dus er is vast plaats voor extra geïnteresseerden. ;-) Ik geef er een soort best of van mijn vak over filosofie van de waarschijnlijkheid: het gaat over geschiedenis, wiskunde, filosofie en psychologie van waarschijnlijkheid.
De volledige titel is: ‘Dat kan geen toeval zijn!’ Waarschijnlijkheid: van objectieve kansen tot subjectieve graden van geloof.
Hier alvast de handout van mijn lezing, die een samenvatting is van het hoofdstuk dat ik schreef voor het boek bij de lezingenreeks (dat ook morgen verschijnt).
Erratum bij mijn hoofdstuk in het boek (p. 286): het publicatiejaar bij Kolmogorov is 1933, er staat 1956, maar dit is de datum van de Engelstalige vertaling.
Morgen doe ik mee aan de YouReCa Challenge van de KU Leuven. Jonge onderzoekers leggen een wetenschappelijk concept uit in 6 minuten (in het Engels). Mijn titel is “1 2 3… Infinity!” Deze Science Slam begint om 19u in het Depot, vlak aan het station in Leuven. Het is gratis, wel even inschrijven (hier).
Achteraf plaats ik een filmpje online.
~
Aanvulling (24 februari 2016):
Het was een leuke namiddag (technische repetitie / doorloop) en avond (de voorstelling zelf). Pieter Thyssen heeft de publieks- én de juryprijs gewonnen met zijn grappige uitleg over tijdreisparadoxen. Valérie Augustyns en Daniel Perez kregen de tweede prijs voor hun heldere uitleg over supergeleiders met demo’s van een in stikstok bevroren roos én een zwevend modeltreintje. Mijn verhaal over oneindigheid kreeg de derde prijs. (We kregen een cartoon, die ik achteraf nog vergeten ben omdat ik zoveel bagage mee had, maar intussen is de kader terecht en staat op mijn kantoor.)
Op woensdag (28 oktober) doe ik mee aan een PechaKucha-avond! Dat zijn presentaties bestaande uit 20 beelden met telkens 20 seconden uitleg erbij (400 seconden in totaal, dus minder dan 7 minuten). Het is de tweede editie van zo’n avond in Leuven, maar voor mij is het de eerste keer dat ik deze presentatievorm uitprobeer: spannend. :-)
Het thema is “Kunst & Wetenschap” (ook een belangrijke categorie op mijn blog), of “Art & Science” eigenlijk, want alles wordt gepresenteerd in het Engels. Speciaal voor deze gelegenheid ben ik oude tekeningen gaan ophalen van bij mijn ouders op zolder. Ik zal het over begrijpend tekenen hebben, met onder andere eigen tekeningen die verwijzen naar Escher. Ook het werk van Leonardo Da Vinci zal even verschijnen.
Misschien viel het je al op, dat er bovenaan mijn blog een tabblad is bijgekomen met als titel “Course: Philosophy of Time“. Volgende week start er namelijk een gloednieuwe cursus over filosofie van de tijd, die ik samen met Pieter Thyssen zal doceren.
We schreven samen een Engelstalig blogbericht om de cursus aan te kondigen, die Pieter op zijn blog The Life of Psi plaatste en dat ik hieronder plaats.
~
It’s About Time!
KU Leuven Introduces a Mind-Boggling Course on the Nature of Time
“We’re all time travellers!” quipped Carl Sagan.
After all, we’re all moving into the future at a steady rate of one second per second. Agreed, it sounds like an obvious platitude, but does Sagan’s quote even make sense? What does it actually mean for time to pass at a rate of one second per second? And are we really moving into the future, or is the future somehow ‘moving into us’? What is time anyways?
Calvin and Hobbes.
Humbled and perplexed by the mystery of time, the medieval theologian and philosopher St. Augustine of Hippo famously answered: “If no one asks me, I know; but if I wanted to explain it to him who asks, I plainly do not know!”
Sixteen centuries later, anno 2015, scientists and philosophers alike are still hard-pressed to tell us what exactly time is. But this, of course, doesn’t mean there hasn’t been any progress since the dark ages!
Clearly then, the time is ripe to take stock of our current understanding about the nature of time and why it matters. The upcoming semester turns out to be especially appropriate to do so, for three reasons:
First, on September 30, the Dutch time travel movie Terug naar morgen will be released. The director, Lukas Bossuyt, studied engineering at KU Leuven and decided to shoot his first movie here in Leuven and in the physics labs in Heverlee!
Second, on October 21, at 4:29 PM to be precise, Marty McFly will pay us a visit from the past. At least, that’s what he did in Back to the Future II. So keep your eyes open for that DeLorean!
And third, on November 25, the world will celebrate the centennial of Einstein’s theory of general relativity. If only we could go back to November 1915 and witness Einstein’s speech at the Prussian Academy of Science in which he first showcased his field equations!
For all of these reasons, and because we are both fascinated by time, we are organising a brand new course on the nature of time, open to all Ma-students and starting September 2015! But more on that below. (meer…)
Op donderdag 13 augustus kom ik tussen 12u en 13u op Radio 1 bij het programma Weet Ik Veel gepresenteerd door Koen Fillet. We gaan het hebben over toeval en kansrekening. Luister je mee?
Stel jouw vragen over toeval en (on-)waarschijnlijkheid op donderdag via Twitter/Facebook/Instagram (#weetikveel) of via mail (weetikveel@radio1.be).
Aanvulling (donderdag 13 augustus 17u)
Het was een leuke ervaring daar in de studio! :-) De uitzending herbeluisteren kan op de pagina van Radio 1. Alternatief: door deze mp3 (54,8 MB) te downloaden (rechtsklikken, “opslaan als” en daarna het bestand afspelen): klik hier.
Op de website van Radio 1 staat er trouwens nog een pagina over de uitzending: over Monty Hall.
Nee, ik weet nog niet wie er gewonnen heeft, maar vanavond (10 juni) worden de winnaars bekend gemaakt.
Je kan de uitreiking (met onder meer MIT-fysicus en wetenschappelijk directeur van het FQXi Max Tegmark) live volgen via deze FQXi-pagina (of via YouTube of via Google+). Het start om 19u onze tijd.
Spannend!
—
Aanvulling 1 (21u45)
Intussen is de uitslag bekend gemaakt en is gebleken dat mijn essay de eerste prijs heeft gekregen! De organisatie had me op voorhand wel een seintje gegeven dat mijn inzending tot de top-3 behoorde, met de vraag om standby te zijn voor de online uitreiking, maar dat ik effectief gewonnen had hoorde ik zelf ook pas tijdens de uitzending.
Excuseer me dus terwijl ik nog even op wolkjes loop. :-)
Vorige week donderdag deed ik mee aan de preselectie voor FameLab: een internationale wedstrijd voor wetenschapscommunicatie met nationale voorrondes. (Het wordt georganiseerd door het British Council en de finale is altijd in Engeland.) Jonge onderzoekers moeten er in drie minuten een wetenschappelijk concept uitleggen voor een algemeen publiek (in het Engels). Gelukkig is ‘jong’ bij FameLab een ruim begrip: je moet onder de 40 zijn, waardoor ik dus nog mee mag doen. :-)
Een knoop wordt doorgehakt
Terwijl FameLab in sommige landen al een vaste waarde is, was er pas vorig jaar voor het eerst een Benelux-editie. Ik werkte toen nog in Nederland en overwoog ook toen al om mee te doen, maar het was een heel drukke periode (solliciteren en de knagende onzekerheid, weet je wel) en ik besloot het een jaar uit te stellen. Natuurlijk was het dit jaar ook druk (nieuwe baan en nieuwe vakken, weet je wel), maar ik besefte dat het wellicht nooit echt goed zou passen in mijn agenda.
Ik wilde het te hebben over optica (tevens een veelvoorkomende tag op mijn blog) en maakte in Mathematica een ontwerp met golflengtes die in de juiste verhouding en in de juiste kleur worden weergegeven. Een regenboog bestaat uit een continuum aan kleuren, maar ik koos er zeven golflengtes uit die overeenkomen met de zeven ’traditionele’ regenboogkleuren. (ROGGBIV; ingevoerd door Newton om redenen die eerder mystiek dan strikt wetenschappelijk te noemen zijn!) Het plan was om dit patroon op mijn kleren te strijken, maar uiteindelijk maakte ik er geen gebruik van.
Golflengtes en regenboogkleuren: Mathematica-code beschikbaar op verzoek.
De locatie
Er waren twee zogenaamde heats in België: één in Namen en één in Gent. Ik deed mee in Gent. Aangezien er meer kandidaten waren dan er in de publieke avondshow pasten, was er eerst een preselectie. Deze vond, net als de avondshow, plaats in Het Pand in Gent.
FameLab preselectie in Het Pand.
Het was een stralende dag en de tuin van Het Pand lag er toverachtig bij.
Zicht op de tuin van Het Pand.
Het attribuut
Bij FameLab mag je geen computerdia’s gebruiken, maar je mag wel een ander attribuut kiezen, op voorwaarde dat je het zelf het podium op kan dragen. Het concept dat ik wilde uitleggen was “interferentiekleuren“. Ik stak dus een flesje bellenblaas in mijn zak voor een live demonstratie. Hierdoor kon ik tijdens het wachten ook zeepbellen blazen vanuit het raam boven de tuin. :-)
Zeepbellen bij Het Pand.
De zenuwen slaan toe!
Tijdens het wachten maakte ik kennis met een Franstalige bioloog die het over groepsgedrag bij dieren zou hebben. Ik was als eerste aan de beurt voor de audities en daar gebeurde iets dat ik ab-so-luut niet verwacht had: ik was zenuwachtig! Dat is vrij ironisch aangezien één van de meest gelezen pagina’s op mijn blog gaat over zenuwen bij presentaties – zo zie je maar. Verder geef ik twee keer per week les aan een groep van meer dan honderd studenten, dus ik ben echt wel gewoon om voor publiek te spreken, en toch stond ik daar voor een jury van een zestal mensen met trillende handen. Dat was moeilijk te verbergen bij het bellen blazen… Bovendien was mijn praatje klaar in 2 minuten en een half, dus het had ook wel iets rustiger gemogen. ;-) Ondanks alles was de reactie van de jury wel zeer positief.
Het zou nog enkele uren duren voor alle kandidaten voor de jury waren verschenen en de selectie voor de avondshow bekend gemaakt zou worden. Er werden vijftien mensen geselecteerd en ik was erbij.
De voorbije maanden had ik te weinig tijd voor mijn blog en bleef het bij af en toe een berichtje op Twitter. Dit is deel 2 van een overzicht van de voorbije periode: over tijdreizen, dode cartoonisten, een nieuwe polo, een groene specht en LEF. (Deel 1 vind je hier.)
Januari 2015 (deel 2)
Mijn doctoraatsstudent, Pieter Thyssen, werkt aan een project dat te maken heeft met de filosfische implicaties en de kwantumfysische grondslagen van teleportatie en tijdreizen. Hij schreef hierover op zijn eigen blog (in het Engels):
Het laatste bericht uit de trilogie gaat over de film “Somewhere in Time“. Ik heb die film (nog) niet gezien, maar Pieters beschrijving deed me denken aan een dubbelaflevering van Stark Trek – The Next Generation: “Time’s Arrow” waarin de bemanning van de Enterprise Mark Twain ontmoet.
~
Wat onze eigen tijd betreft, was januari niet zo’n fraaie maand. In Parijs werden er cartoonisten vermoord. In reactie hierop stuurde Katrijn volgend bericht via Twitter:
“De grote deugd van humor is dat het filosofie in actie is, een flonkerende zilverdraad in het grote dekbed vh bestaan (Critchley) #Charlie”
Ik besloot op zoek te gaan naar het originele citaat (uit “On Humor” van de Engelse filosoof Simon Critchley) en stuurde dit erachteraan:
“The great virtue of humor is that it is philosophizing in action, a bright silver thread in the great duvet of existence.” S. Critchley #pt
Ondertussen verhuisde ik mijn werkplek thuis naar een tafel met uitzicht op de tuin. Dat was een heel goede beslissing: meer daglicht en vaak dieren te zien. Op Twitter plaatste ik bijvoorbeeld deze foto:
Groene specht.
“Aan het schrijven met uitzicht op de tuin: groene specht zoekt hier naar insecten.”
~
Moraalfilosoof Patrick Loobuyck (UA en UGent) lanceerde het voorstel tot het invoeren van een vak ‘LEF’ (levensbeschouwing, ethiek en filosofie). Hierover werd onder meer gedebatteerd bij het Radio1-programma Hautekiet.
Op het forum schreef ik (SylviaMaandag 12 Jan 22:52; comment 434907):
Iets dat me altijd is bijgebleven van mijn schooltijd (in de jaren ’90):
Er was een leraar (van een niet-levensbeschouwelijk vak) ziek en we kregen dat lesuur vervanging van de leraar islam, in zijn klas. In plaats van ons gewoon huiswerk te laten maken (zoals de meeste leerkrachten deden als ze vervanging moesten geven) heeft hij met ons gepraat. Er stond een schaalmodel van een moskee in zijn klas, met lichtjes die aan konden, en hij heeft ons het verschil uitgelegd tussen integratie en assimilatie. Dit is me altijd bijgebleven.
Ik denk dat het heel nuttig zou zijn als er inderdaad een vak zou zijn dat het mogelijk maakt dat leerlingen van diverse levensbeschouwingen horen. Liefst van de bron zelf, niet enkel van een vaste ‘neutrale’ leerkracht. (Dit zou met de huidige leerkrachten kunnen, door ze naar meer scholen te laten gaan.) De rest van de wereld is ook niet neutraal.
Het systeem met aparte leraars en lokalen voor levensbeschouwing, in de lagere school al, is eigenlijk heel naar: het benadrukt het anders-zijn en nodigt niet uit tot dialoog.
Als leerling had ik trouwens de indruk (op basis van gesprekken op de speelplaats) dat er in de lessen godsdienst en moraal sowieso veel over dezelfde thema’s werd gepraat, bijvoorbeeld een overzicht van (andere) godsdiensten, dus zo groot zou de stap naar LEF niet eens zijn.
Misschien viel het je al op, dat er bovenaan mijn blog een tabblad is bijgekomen met als titel “
